هرآنچه که در لحظه وقوع بهمن باید بدانید

بهمن تاكنون برخی ستاره‌های درخشان كوه‌نوردی را به كام مرگ برده است. در سال 1979 سقوط بهمن «ویلی انسولد» عضو تیم آمریكایی فاتح قله اورست در سال 1964 و همنورد او نام هورنباین در تراورس مسیر غربی به جنوب شرق اورست(نخستین تراورس یك مسیر بر روی اورست) را به كام مرگ برد. این حادثه درماه سپتامبر سال 1999 در كوه راینر رخ داد.

«الكس لو» ستاره كوه‌نوردی كشور آمریكا براثر سقوط بهمن در شیشاپانگما كه حاصل از شكستن یك برج یخی بود جان خود را از دست داد در این حادثه دیوید برید جز او را همراهی میكرد.

همچنین در سال 2009 سقوط بهمن دركوه ادگار دی چین موجب كشته شدن كوهنورد جوان «جانی كوپ» و «میشا داش» و فیلمبردار همراهشان «واد جانسون» گردید. پر واضح است بهمن كسانی راكه بیش از سایرین خود را درگیر برف می‌كنند تهدید میكند.

در اینجا به برخی رویدادهای تلخ این پدیده غیرعادی می‌پردازیم:

1-    سقوط بهمن در زمستان سال 1950 و 51 تعداد 165 كوهنورد را در كشور آمریكا به كام مرگ برد. همچنین براساس آمار حوادث ثبت شده توسط مركز ثبت اطلاعات سقوط بهمن دركلورادو 212 اسنوموبیل سوار(ماشین برفی)، 291 اسكی باز و 56 اسنوبورد كار (تخته برفی) در همان دهه براثر همین عامل مرگبار یعنی سقوط بهمن جان خود را از دست دادند. هرچند ثبت نجات یافتگان از بهمن دشوارتر بوده و نتایج دقیقی از آن ثبت نرسیده است.

2-    در روز 21جون سال 1981 بیشترین تعداد كشته در یك حادثه كوهنورردی در آمریكا براثر سقوط بهمن در كوه راینر 4392 مترحادث شد. 11 كوهنورد ازجمله یك راهنمای كوهستان در این حادثه در زیر بیش از 20متر برف مدفون شدند. آنها هیچگاه ازدل كوه خارج نگردیدند. در این تیم تعداد 18نفر نجات یافتند.

3-    اما خارج از خاك ایالات متحده و كوه راینر هم می‌توان حوادث تلخی را برشمرد نظیر دوحادثه سقوط بهمن در ماناسلو هشتمین كوه مرتفع دنیا با ارتفاع 8156 متر درسال 1972. در این حادثه كه در كمپ سوم تیم كره جنوبی رخ داد تعداد 15 كوهنورد جان باختند. از جمله 10شرپا و فیلمبردار ژاپنی همراه ایشان. در این حادثه سه كوهنورد بطور معجزه آسا در بهمن نخست پس از 750 متر سقوط و در بهمن دوم پس از 300 متر نجات یافتند. در سال 1973 در نانگاپاربات، 7آلمانی و 9 شرپای ایشان در اثر سقوط بهمن كشته شدند.

در اكتبر سال 2005 در كوه Kang Guru درهیمالیای نپال یك بهمن غول پیكر تعداد 18 كوهنورد فرانسوی را كه در حال صرف عصرانه درچادرهایشان بودند با خود به كام مرگ برد.

اما بدون شك تلخ‌ترین حادثه سقوط بهمن در پامیر و كوه لنین در مرز تاجیكستان و قرقیزستان در سال 1990 رخ داده. جایی كه عامل سقوط زمین لرزه‌ای مهیب بود. در این حادثه تلخ تعداد 43 نفر در كمپ دوم این كوه كشته شدند. ایشان اعضای تیمی بین المللی متشكل از 140 كوهنورد بودند.

4-    اما خارج از چارچوب، كوهستان شاید بتوان بزرگ‌ترین فاجعه‌سقوط بهمن را در 1 مارس 1910دانست، جایی كه در خط آهن گذری از دامنه پرباد كوه ولینگتون در ایالت واشنگتن صبح زود دیواری از برف كه چند روز توسط بوران گردآمده بود سقوط نمود و متاسفانه قطار و مسافران در خوان آن را مورد هدف قرار داد. در این حادثه 96 انسان در زیر بیش از 50متر برف مدفون شدند.

5-    اما آنچه در تاریخ آمده گویای آن است كه بزرگ‌ترین تلفات ناشی از سقوط بهمن مربوط به بیش از 2200 سال قبل و در زمان لشكركشی سپاه هانیبال برای شكست دادن ارتش روم باگذر از كوه‌های آلپ رخ داده. لشكر هانیبال متشكل از سواران و فیلبانان از اسپانیا به طرف روم حركت كردند. نقل است در این لشكركشی بیش از 20هزار از سپاهیان هانیبال در كوه‌های آلپ براثر سقوط بهمن كشته شدند. اگرچه خود هانیبال از این مهلكه جان سالم به‌در برد، اما لشكركشی او بی ثمر ماند.

6-    در میان بهمن‌های مختلف، بهمن تخته‌ای بیشترین حوادث را در برداشته است. جایی كه یك لایه سنگین‌تر براثر فشار و سستی لایه‌های زیرین فرونشسته و موجب رانش و حركت لایه‌هایی بالایی می شود. مطابق نظر مركز بهمن‌شناسی یوتا چنین بهمن‌هایی می‌توانند به دلیل حجم و وزن زیاد برف، با 95 تا 130 كیلومتر برساعت سرعت بگیرند.

7-    در 90درصد حوادث ناشی از سقوط بهمن، قربانی یافرد درگیر حادثه عامل وقوع بوده‌اند. اغلب بهمن‌ها زمانی بوقوع می‌پیوندند كه وزن بدن موجب فشار بر روی لایه‌های ضعیف‌تر و نشست برف می‌شود. یخ زده بودن لایه‌زیرین، وجودبرآمدگی (محدب بودن مخل) و نقاب‌های برفی مهم‌ترین محل‌های شكست برف به شمار می‌آیند. ضمن آنكه برخلاف باور عموم سروصدا كمترین تاثیر را در سقوط بهمن دارد.

8-    بیشتر بهمن‌ها در شیب مابین 30 تا 45درجه رخ می‌دهند. شیب‌های تندتر توان نگهداری حجم برف را ندارند و شیب‌های كمتر نیز برای به حركت درآوردن برف نیازمند وزن زیادی هستند. اگرچه در بسیاری موراد در شیب‌های تند و یا دهلیزها، سقوط بهمن از ارتفاعات بالاتر به سمت چنین مسیرهایی هدایت میشوندوممكن است كوهنوردان را دربر بگیرند. بر این اساس كوهنوردان می‌باید به شیب بالای مسیرهایی كه قصدگذر از آنها را دارند نیز توجه ویژه‌ای داشته باشند تا گرفتار بهمن‌های ناخواسته بالاتر از مسیر صعودشان نگردند.

9-    در بین تمامی قربانیان سقوط بهمن بالاترین آمار مربوط به خفگی می‌باشد. برآورد آمار 204 حادثه سقوط بهمن دركانادا( شهری و كوهستان) مابین سال‌های 1984 تا 2005 نشان داده 75درصد قربانیان بهمن براثر كمبود اكسیژن و خفگی جان باخته‌اند. در این آمار 24درصد نیر براثر ضربات ناشی از سقوط كشته شده‌اندو تنها 1 درصد به دلیل كاهش دمای بدنشان جان‌باخته‌اند.

البته در میان بهمن زده‌های كوهنورد در این آمار 42درصد قربانیان به دلیل برخورد با عوامل خارجی و شدت ضربات كشته شده‌اند.

            10-باتوجه به بالا بودن عامل خفگی در میان كشته‌های بهمن، طبیعی است شانس قربانیانی كه در عمق بیشتری از برف دفه شده‌اند بسیار كم می‌باشد. اگر مدت زمان حیاتی برای نجات قربانی بهمن را 18دقیقه در نظر بگیریم شانس افرادی كه نزدیك به سطح برف قرار دارند بیش از 91درصد می‌باشد (مجله انجمن پزشكی كانادا) این میزان شانس در افرادی كه بین 19 تا 35 دقیقه در برف مدفون هستند تا 34 درصد كاهش می‌یابد.

وجود زنده‌یاب به همراه فرد بهمن‌زده در یافته سریع ایشان كمك موثری می‌باشد و به امدادگران دارای گیرنده كمك می‌كند جهت و عمق مدفون را پیدا نمایند. البته تحقیقات نشان می‌دهد در مقابل اسكی‌بازان كه تقریباً تمامی آنها از زنده‌یاب برای مقابله با بهمن استفاده می‌كنند، تنها 8 درصد از كوهنوردان تمایل به بهره‌گیری از این وسیله حیاتی دارند!